Takatukahane

Bir önceki postta bahsettiğim gibi periler dünyalar arasında yaşadıkları için en aktif oldukları zamanlar da yine mevsim geçişleri ve de mevsim ortalarıdır. Hayvanları koruyan, çiçeklerin açmasına yardım eden periler de bu tarihlerde oldukça yoğun ve hareketlidirler. Doğanın ve canlıların hareketlerini gözlemleyerek yapılan eski takvimlerden biri Kelt Takvimidir. Kelt takvimindeki günler toprak ve güneşin konumuyla ilgili mevsim döngülerini gösterir. Günümüzde de bu günler hala farklı isimler altında kutlanır.
Örneğin bizim topraklarımızda 21 Martta kutlanan Nevruz, Kuzeyde Ostara, 21 Aralık’taki Nardugan Bayramı, Kuzey ülkelerde Yule Bayramıdır.

1 ŞUBAT, KIŞI YARILAMA, IMBOLC

Günlerin en kısa olduğu 21 Aralık ile gün ve gecenin eşitlendiği 21 Mart tarihleri arasındaki orta gündür. Karanlığın azalması, aydınlığın çoğalması için mumlar yakılır. Ateş Tanrıçası ve aynı zamanda koyunların koruyucusu olan Brigit’e evlerdeki ocakların yanına adaklar konur. Çünkü bu tarih ineklerin süt vermesi için henüz erkendir. Bu yüzden koyunların sütü hayati önemdedir. Tabiki Tanrıça Brigit günümüzde Azize Birigid’e dönüşmüştür ve 1 Şubat Azize Brigid günü olarak kutlanmaktadır.

21 MART BAHAR EKİNOKSU

Bugünü anlatmak için ayrı bir post gerekse de -ki yazdım daha önce- tahmin edebileceğiniz gibi baharın başlangıcı olan doğanın uyanmaya başladığı gündür. Martın hükümdarı olduğuna inanılan Büyükanne Mart (Bulgarca: Baba Marta) 1 Mart’ta uyanır. Huysuz Baba Marta’dan biraz da olsa lütuf bekleyenler kırmızı ve beyaz iplerden marteniçka yaparlar ve bileklerine bağlarlar. Marteniçka görülen ilk bahar dalı ya da uçan leylekten sonra bir ağaç dalına asılmalıdır. Çünkü artık Baba Marta kızgın değildir ve bahar nihayet gelmiştir.

30 NİSAN- 1 MAYIS, MAYIS ARİFESİ, BELTANE

Perilerin en sevdiği tarihtir. Bu tarihte dikkatli baktığınızda artık her yerde peri görebilirsiniz. Genel olarak yaşamın ve yazın başlangıcının kutlandığı tarihtir. Beltane kelime olarak ‘parlak ateş’ demektir. Kutlamalar Anadolu’daki Hıdırellez ile çok benzerlik gösterir. Keltlerin kutlamalarında da ateşler yakılır. Ateşin üzerinden şans ve bereket getirmesi için atlanır. Avrupa bu tarihi Mayıs Günü kutlamalarıyla birleştirir. Çiçek Tanrıçası Flora’ya adanan Mayıs Günü kutlamalarında çiçekler toplanır ve köyün genç kızları bu çiçeklerin etrafında dans ederler.

21-22 HAZİRAN YAZ DÖNÜMÜ

Günlerin en uzun olduğu zamandır. Bitkilerin, ağaçların ve ekinlerin olgunlaştığı dönemdir. Bu yüzden 21 Haziran gecesi gün batımından gün doğumuna kadar hiç sönmeyen bir ateş yakılır. Ateş güneşi sembolize eder ve ekinleri koruyacağına inanılır. Bu tarih aynı zamanda Sarı Kantaron çiçeğinin de toplanma zamanıdır. Yazın başlamasıyla birlikte artık hareketliliklerinin en yüksek zamanını yaşayan perilerin istenmeyen ilgilerinden korunmak için yakılan ateşlere sarı kantaron atılır.

31 TEMMUZ - 1 AĞUSTOS YAZI YARILAMA, LUGHNASA

Hasadın başladığı zamandır. Türkiye’de kutlanan hasat bayramı da temmuz ayının sonuna doğrudur. Hasattan sorumlu perilerin yardımını almak ve bereket için,i toplanan ilk mısır ile ekmek yapılır. Kesilmeden kalan son mısırı, mısırın ruhunu temsil ettiği için kesmenin uğursuzluk getireceğine inanılır. Bu yüzden o tarlanın tüm çiftçileri kimin kestiği belli olmasın diye oraklarını hep birlikte mısıra atıp öyle keserler. Ayrıca bereketi eve davet etmek için mısırdan küçük kuklalar yapılıp eve asılır.

21 EYLÜL, SONBAHAR EKİNOKSU

Günlerin artık gecelerden daha kısa olacağı zamandır. Bu tarihe en yakın olan dolunaya “hasat dolunayı” denir. Hasat dolunayının olduğu gece insanlar gibi perilerin de tüm gece boyunca eğlendiği ve dağların tepelerinde sofralar kurup şarkılar söylediğine dair halk hikayeleri vardır. Meyvelerin ve bilhassa - Kuzey Avrupa’da- böğürtlenlerin bu tarihten önce toplanması gerekir. Toplanmayan meyvelere İrlandalıların tuhaf perisi Pooka dadanır ve onları yenilmez hale getirir. Hayalet-peri karışımı Pooka insanlara, onların pek de hoşuna gitmeyen oyunlar oynatır. Alice’teki Cheshire Kedisi Pooka’dan esinlenmiştir.

31 EKİM, SONBAHAR YARILAMA, SAMHAIN

Kışın başlangıcı olan 21 Aralık’a giden yolda artık sonbahar yarılanmıştır. Samhain aynı zamanda Kelt takviminin de başlangıcı kabul edilir. Daha popüler adıyla bu gece Cadılar Bayramıdır. Yaşayanlar ve ölüler arasındaki duvar bu gece daha da incelir ki, kaybettiklerimiz bizim dünyamıza geçerek kalplerimizde kış boyunca dinlenebilirler. İskoçlara göre kışın yaşlı cadısı Cailleach bu gece uyanır ve asasını yere sertçe vurarak soğuğu, karı ve kışı davet eder. Yine İskoç hikayelerinde peri kraliçesinin tutsak olarak tuttuğu ölümlü bir adam olan Tam Lin, iki dünya arasındaki perdenin incelmesi sayesinde sevgilisi tarafından tutsak olduğu periler diyarından kurtarılır.

21 ARALIK KIŞ GÜNDÖNÜMÜ, YULE

Bu tarih o kadar önemlidir ki, hemen hemen her toplumda bir karşılığı vardır. Yılın en uzun gecesi olduğu için kökenin de aslında karanlığı kovma/ışığı davet etme ritüelleri ve kutlamaları yapılır. Periler de bu ışığı takip ederek kış boyunca saklandıkları yerden çıkarlar. Yılında en karanlık gecesinde bile yeşilliği kutsamak için evlere yeşilliğini kaybetmeyen bitkiler ve dallar asılır. Yılbaşı bitkisi diye çiçekçilerde satılan çoban püskülü bu gelenekten gelmektedir. 21 Aralık aynı zamanda ışığın da doğduğu gündür. Işığı kutsamak ve kutlamak için antik dönemlerden bugüne sadece bu tarihte direkt güneş ışığı alan yapılar yapılmaktadır. 5000 yıllık Stonehenge (İngiltere) ve Newgrange (İrlanda) ve 4000 yaşındaki Karnak Tapınağı (Mısır) sadece bu tarihte direkt güneş ışığı alan ünlü yapılardan bir kaçıdır.